Có nhiều thắc mắc xoay quanh vấn đề linh hồn sau khi chết. Theo Kinh Thánh, khi ta qua đời, linh hồn sẽ đi đến Thiên đàng, luyện ngục hoặc hỏa ngục. Nhưng nếu trông chờ vào ngày phán xét khi Chúa cho mọi người sống lại, thì linh hồn những người đã khuất nhiều ngàn năm trước sẽ đi đâu cho đến ngày tận thế?
Mục đích của con người là Thiên Đàng
Sau khi chết, linh hồn chỉ có thể chờ đợi trước sự phán xét của Thiên Chúa. “Hãy đi khắp tứ phương thiên hạ để rao giảng Tin Mừng cho mọi người. Ai tin và nhận phép rửa sẽ được cứu rỗi, còn ai không tin sẽ bị kết án.” (Mc 16,15-16). Thiên Chúa luôn công bằng, nghĩa là mỗi người được xem xét xứng đáng để vào Thiên Đàng, những ai từ chối Thiên Chúa sẽ vào hỏa ngục, và những ai chết vẫn còn lỗi lầm sẽ trải qua lửa luyện tội. Cả cuộc đời, Chúa mời gọi chúng ta đến Thiên Đàng và không muốn ai phải trải qua hỏa ngục. Đúng như Đức Giêsu đã mở cánh cửa Thiên Đàng thông qua cái chết và phục sinh của Ngài.
“Thiên Đàng là trạng thái hạnh phúc tối cao và vĩnh viễn. Những người chết trong ân sủng của Thiên Chúa và không cần bất kỳ thanh luyện nào sẽ cùng được hòa hợp với Chúa Giêsu, Đức Maria, Thiên thần và các Thánh. Đó là trạng thái hạnh phúc tuyệt đối mà linh hồn được tận hưởng muôn đời.”
Hỏa ngục, chốn không ai muốn vào
Ngược lại với Thiên Đàng, Hỏa ngục là nơi đen tối và đầy lửa cháy. Tên gọi này đã nói lên tình trạng đau khổ và hỗn loạn của linh hồn. Dù chúng ta thường tưởng tượng Hỏa ngục là một nơi lửa đỏ nóng bỏng, cũng có người cho rằng nó là nơi lạnh lẽo hơn. Khi nói về Thiên Chúa là tình yêu, Hỏa ngục không gì khác là trạng thái bị chia cách hoàn toàn với Ngài, thiếu tình yêu tuyệt đối và bị khép kín.
“Hỏa ngục, theo đức tin của chúng ta, là trạng thái khi con người quyết định xa lìa Thiên Chúa. Đó là sự lựa chọn của mỗi người và như C.S. Lewis nói: ‘Tất cả những ai ở trong hỏa ngục đều tự nguyện chọn nó.'”
Mặc dù Hỏa ngục nhắc đến lửa đỏ, Giêsu nói về nó như vùng tối tăm bên ngoài (Mt 8,12). Hỏa ngục không chỉ là nơi thiêu đốt mà còn là trạng thái linh hồn xa lìa Thiên Chúa, thiếu tình yêu hoàn toàn.
Luyện ngục để chuẩn bị vào Thiên Đàng
Luyện ngục thường được coi là một nơi, nhưng thực tế đó chỉ là trạng thái linh hồn của những người đã được cứu rỗi nhưng cần thanh luyện trước khi được đối diện với Thiên Chúa mặt đối mặt. Đúng hơn, cả ba trạng thái mà chúng ta đang bàn luận không chỉ đề cập đến nơi chốn mà còn ám chỉ trạng thái tinh thần của chúng ta. Ví dụ, một người hối lỗi và thống hối để xứng đáng nhận hưởng hạnh phúc Thiên Đàng có thể được coi như đang sống trong trường phái luyện tội. Thánh Phêrô, ví dụ, đã khóc cay đắng sau khi phản bội Chúa (Lc 22,61-62). Như thánh Phaolô đã nói: “Mọi công việc của mỗi người sẽ được sáng tỏ, vì ngày của Thiên Chúa sẽ vạch ra công việc đó, và bởi lửa, giá trị của công việc mỗi người sẽ được thử nghiệm.” (1Cr 3,13)
Thú vị là những người còn sống có thể cầu nguyện cho linh hồn trong luyện ngục. Nhờ lời cầu nguyện của ta mà họ sẽ sớm được nhập hợp vào Thiên Đàng. Đây là công việc của các thánh thông công.
Tóm lại, những người tin tưởng và chết trong ân sủng của Chúa sẽ được vào Thiên Đàng và sống đời đời. Những người tuyệt đối không tin vào Chúa hoặc từ chối tình yêu cứu độ của Ngài cũng không được vào Thiên Đàng, và do đó chọn hỏa ngục. Những người chết và vẫn còn thiếu sót cần thời gian luyện tội để tinh sạch linh hồn trước khi bước vào Thiên Đàng. Đó là cuộc phán xét riêng của mỗi người.
Vẫn còn một thắc mắc lớn về những người chết nhiều ngàn năm trước hoặc trước ngày tận thế. Xác họ đã chuyển hóa thành tro bụi trong lòng đất. Vào ngày phán xét cuối cùng, khi Chúa Giêsu trở lại lần hai, chúng ta tin rằng “xác của từng người” sẽ sống lại và hợp nhất với linh hồn của họ để trải qua lần phán xét mới (xem Kinh Tin Kính). “Mọi người ở trong mồ sẽ nghe tiếng Người và đi ra. Những người làm việc thiện sẽ sống lại và được hưởng sự sống vĩnh viễn. Những người làm việc ác sẽ sống lại và chịu phần trách nhiệm cho hành động của mình.” (Ga 5,29)
Vào lúc đó, chỉ còn Thiên Đàng và hỏa ngục. Những người được chọn sống trên Thiên Đàng sẽ được dẫn đưa đi như Đấng tạo hóa trong “một thân thể mới” (2 Cr 5,1). Chúa sẽ tách biệt những người này như mục tử tách cừu và con dê… Đó là hạnh phúc dành cho những ai được sống trong vương quốc của Thiên Chúa. Đó là mục tiêu cuối cùng của cuộc sống con người.
Lm. Giuse Phạm Đình Ngọc SJ
