Quan niệm của Phật giáo về cái chết
Phật giáo định nghĩa cái chết là sự chuyển tiếp, một sự kiện hoặc biến cố trên sự liên tục của sự sống. Phật giáo khẳng định rằng cái chết không phải là điểm kết thúc mà là sự tái sinh dựa trên các quy luật nhất định để được sống một kiếp mới. Nếu con người được sinh ra và chết chỉ để trải qua các giai đoạn: sinh, già, bệnh, chết, thì cuộc sống con người thực sự là vô nghĩa.
Việc hiểu rõ bản chất của cái chết sẽ giúp chúng ta tránh ảnh hưởng bất lợi từ các tà đạo và không rơi vào suy nghĩ tiêu cực, ảo tưởng, và phiền não gây hại cho bản thân và xã hội.
Đối với phật giáo, cái chết tồn tại thường xuyên trong cuộc sống của chúng ta. Tuy nhiên, do sự vô minh của chúng ta, chúng ta thường coi cái chết như là điểm kết thúc định mệnh và không nhận thức rằng chúng ta đang chết từng giây một. Hình dạng chúng ta từng có trong quá khứ, dù còn một ít trong chúng ta hiện tại, chúng ta vẫn phải chấp nhận để phát triển trong tương lai.
Tái sinh qua biệt nghiệp và cộng nghiệp
Thiền định là phương pháp tuyệt vời nhất để chuẩn bị cho cái chết, vì nó giúp chúng ta hòa nhập vào hiện thực trong từng giây phút. Thiền định sẽ giúp chúng ta nhận thức rằng chúng ta phải buông bỏ mọi thứ, không bám lấy. Lựa chọn con đường thiền định là cách để hòa nhập với sự thay đổi vô thường của cái chết và chuẩn bị cho nó.
Quan điểm của Phật giáo là khi có một người đang sắp chết, chúng ta nên khuyên người đó chuẩn bị cho cái chết của mình. Khi người hấp hối đang trên bờ vực ra đi, người thân không nên khóc vì nước mắt sẽ tạo ra một không gian không thuận lợi và có thể làm phát sinh những kỷ niệm mà người hấp hối từng quan tâm, chẳng hạn như chúng ta. Tuy nhiên, sự vô tâm cũng có thể tạo ra sự lo lắng và không may. Người sắp chết cần cảm thấy không bị bỏ rơi. Vì vậy, tốt hơn hết là chúng ta hãy đối xử với người sắp ra đi bằng tình cảm thương yêu và sự quan tâm của chúng ta.
Ngoài ra, còn một khái niệm khác là “trải nghiệm cận tử”. Sau khi các cơ quan trong cơ thể không hoạt động nữa, linh hồn sẽ rời đi. Đây là những trải nghiệm của những người đã từng trải qua tình huống này.
Vai trò của linh hồn trong sự luân hồi và tái sinh
Quan niệm Phật giáo về sự tái sinh hoàn toàn khác với quan niệm đầu thai của linh hồn trong một số tôn giáo. Phật giáo không xem linh hồn tồn tại vĩnh cữu để chuyển sinh từ kiếp này sang kiếp khác. Thay vào đó, chỉ có nghiệp quả mới tạo nên sự tái sinh, từ nghiệp quá khứ dẫn đến hiện tại và nghiệp hiện tại kết hợp với nghiệp quá khứ để tạo ra sự tái sinh trong tương lai.
Con người hiện tại là sản phẩm của quá khứ và nó sẽ sinh ra con người trong tương lai. Từ đó, có một chuỗi quá trình kết nối sự sống từ quá khứ đến hiện tại và tương lai, và đặt câu hỏi về nguồn gốc của sự sống.
Phật giáo phủ nhận tính vĩnh cửu và tính không biến của linh hồn. Không chỉ có linh hồn sẽ phải trải qua cái chết, mà thực tế là nó đã chết khi chuyển từ khoảnh khắc này sang khoảnh khắc khác. Chúng ta không còn giống như khi còn trẻ, và cuộc sống thực sự sẽ tiếp tục biến chúng ta thành một phiên bản khác hơn so với hiện tại.
Tái sinh: Ý nghĩa của sự giác ngộ
Một số tôn giáo hoặc triết học cho rằng sau cái chết là hết, tức là cuộc sống của họ kết thúc và không có sự tái sinh, vì vậy việc làm tội lỗi của họ không gây ra hậu quả gì.
Trái lại, theo Phật giáo, sự sống của con người liên tục trong sáu luân hồi thông qua sự tích lũy không ngừng của vô minh và ái dục. Chỉ khi vô minh và ái dục bị cắt đứt hoàn toàn, sự tái sinh theo vòng luân hồi mới kết thúc. Đây là một trong những kết quả tốt nhất của đức Phật và các vị A-la-hán.
Vì vậy, trong nhiều kinh sách, Đức Phật luôn dạy rằng những ai gây ra ác hành, sau khi chết sẽ tái sinh trong cảnh khổ đau, những người làm điều tốt sẽ tái sinh trong cảnh an vui. Và Đức Phật thể hiện lòng từ bi bằng việc tìm người đáng đồng cảm để cứu độ, vì Ngài nhận thấy rằng họ đang tạo tội, ảnh hưởng xấu đến cuộc sống tương lai của họ.
Thân Trung Ấm và Sự Tái Sinh
Thực tế chỉ ra rằng những người coi cái chết là điểm kết thúc thường coi thường việc làm thiện và dễ dàng gây ác, gây khổ đau cho bản thân, gia đình và xã hội. Trong khi người học tập và tu hành Phật pháp tin tưởng sâu sắc vào luật công bằng của nghiệp quả và sự tái sinh, và thu hoạch những lợi ích thực tế từ đó cho bản thân, gia đình và cộng đồng.
Phật tử tin tưởng sâu sắc vào luật công bằng của nghiệp quả, tức là những suy nghĩ, lời nói và hành động đã tạo thành hạt nhân của cuộc đời và cuộc sống hiện tại của chúng ta. Với nhận thức như vậy, chắc chắn sẽ không tránh khỏi kết quả của nghiệp quả trong chuỗi luân hồi sinh tử và giúp phật tử luyện tâm và thực hiện suy nghĩ, lời nói, và hành động thiện nhằm đạt được cuộc sống hiện tại và tương lai an lành, hạnh phúc và giải thoát.
