1. Tam Thế Phật gồm những ai?
Thứ nhất, từ “Thế” trong Tam giới có thể hiểu là Thời gian. Vì vậy, Tam Thế Phật có nghĩa là Đức Phật của 3 thời: quá khứ, hiện tại và tương lai. Đức Phật quá khứ được tượng trưng bởi Đức Phật A Di Đà. Đức Phật hiện tại được tượng trưng bởi Đức Phật Thích Ca Mâu Ni. Đức Phật tương lai được tượng trưng bởi Đức Phật Di Lặc. Từ đó, Tam Thế Phật mang ý nghĩa là có vô số chư Phật trong mười phương.
1.1. Phật A Di Đà:
A Di Đà được dịch là ánh sáng vô tận, vì vậy Đức Phật A Di Đà còn được gọi là Đức Phật Ánh Sáng. Theo Phật giáo Đại thừa, tên của Ngài có nghĩa là Vô Lượng Thọ, hay Vô Lượng Quang. Đức Phật A Di Đà là giáo chủ của cõi Cực lạc ở phương Tây. Chúng ta biết ông qua câu chuyện về Đức Phật Thích Ca Mâu Ni, có thể nói ông là vị phật của thế giới khác. Theo kinh sách, trong cuộc đời của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni, Ngài đã giới thiệu Đức Phật A Di Đà và vùng đất nơi Ngài giáo hóa chúng sinh.
Theo Kinh Đại A Di Đà, kiếp trước Ngài là Thái tử Kiều Thi Ca nước Diệu Hỷ, con của vua Nguyệt Thường Luân và hoàng hậu Thủ Thắng Diệu Nhân. Khi đó, một vị Phật ra đời để cứu độ chúng sinh. Khi nghe tin Đức Phật tái sinh, ông bỏ cung điện đi tu, được Đức Phật chấp nhận và thọ giới Tỳ kheo với danh hiệu Tỳ kheo Pháp Tạng. Trước Đức Phật, Ngài phát 48 lời nguyện cứu độ chúng sinh khắp mười phương. Nếu bạn không thực hiện bất kỳ lời nguyện nào, bạn sẽ không thành Phật.
1.2. Phật Thích Ca Mâu Ni:
Đức Phật Thích Ca Mâu Ni là pho tượng trung tâm của bộ tượng, là biểu tượng hiện tại của thế giới Ta Bà. Ngài là bậc Đạo sư xuất hiện trên đời để giáo hóa chúng sinh, được gọi là Phật Như Lai, Phật Đà.
Theo các tài liệu Phật giáo, Đức Phật Thích Ca Mâu Ni là người đứng đầu cõi Ta Bà. Ngài đã giác ngộ viên mãn, đắc Thánh quả và biết mình là Phật vào tháng 4 năm 588 TCN. Anh ta là một bậc thầy toàn tri, người nhìn thấy tiền kiếp của chính mình, của chúng sinh, cũng như sự sáng tạo và hủy diệt của thế giới. Anh ta biết rằng anh ta sẽ không tái sinh nữa và thoát khỏi luật sinh tử của thế gian.
Theo ghi chép trong kinh Phạm Võng, Ngài đã xuất hiện trên cõi đời này lần thứ 8000. Trước khi trở thành Phật, Ngài là Thái tử Thích Ca Mâu Ni, con vua Tịnh Phạn – Tất Đạt Đa. Anh ta được tiên tri rằng anh ta sẽ trở thành một vĩ nhân, với lời tiên tri rằng anh ta sẽ từ bỏ việc tu luyện của mình sau khi nhìn thấy “một ông già, một người bệnh tật, một xác chết và một người ẩn dật”. Để con trai không phải đi tu, vua Suddhodana đã cho phép thái tử được hưởng mọi vinh hoa phú quý, không tiếp xúc với những đau khổ của cuộc đời.
Tuy nhiên, trong một lần đi qua bốn cổng thành, anh đã nhìn thấy bốn hình ảnh gồm một ông già, một người bệnh, một nhà sư và một xác chết. Anh quyết định rời bỏ cuộc sống xa hoa, giàu sang để tìm đến đạo. Ông là người đã khám phá và đề xướng con đường trung đạo thay vì ép buộc khổ hạnh như các tu sĩ cùng thời.
Đức Phật Thích Ca Mâu Ni đã trải qua 49 năm không ngừng giảng dạy và cứu độ chúng sinh, và không lâu sau đã viên tịch. Theo kinh điển Pali, Ngài viên tịch cách đây tám mươi năm. Trước khi viên tịch, Ngài dự đoán rằng sẽ chết trong vòng 3 tháng.
Hiện nay, pho tượng Phật Thích Ca phổ biến nhất được biểu thị bằng một búi tóc lớn hoặc một cụm xoắn ốc, trên đỉnh đầu có một nhục kế và 3/4 đôi mắt đang mở. Người đó mặc áo choàng quanh cổ hoặc áo choàng, không có chữ vạn trên ngực. Đức Phật Thích Ca Mâu Ni ngồi kiết già trên tòa sen, hai tay xếp ngay ngắn trên đùi, thường tọa thiền, chuyển pháp luân hay ấn nhẫn kim cương vào lòng bàn tay…
1.3. Phật Di Lặc:
Theo các tài liệu ghi lại, Di Lặc trong tiếng Phạn là maitreya, có nghĩa là Từ Thị, tức là tính từ từ bi, bao gồm từ trong tứ vô lượng tâm (ái, bi, hỷ, xả) và thị trong chủng tử của chúng tộc, có khả năng làm cho Trừng phạt không bị gián đoạn trên thế giới. Theo Kinh Bình Đẳng Giác và Kinh Pháp Hoa, Ngài là một trong những đệ tử của Đức Phật Thích Ca và sẽ là người kế vị Đức Phật Thích Ca.
Theo kinh Phật, Di Lặc là một vị Bồ tát sẽ xuất hiện trên trái đất, người sẽ đạt được giác ngộ viên mãn, giáo hóa chúng sinh, giảng dạy Phật pháp và trở thành một vị Phật. Hiện tại, Ngài là một trong bốn vị Bồ tát ở cõi trời Tusita, và khi thế gian kết thúc kiếp thứ chín, trong kiếp thứ mười, Ngài sẽ tái sinh vào nhà của một Bà-la-môn.
Ở Ấn Độ, Phật Di Lặc được miêu tả là một hoàng tử đẹp trai, mảnh khảnh, thường mặc trang phục hoàng gia. Trong khi đó ở Trung Quốc và Việt Nam, Đức Pháp Vương được biết đến với vẻ ngoài mũm mĩm, vui vẻ, vác túi vải trên vai, mặc áo hở bụng. Anh ấy sống rất tự do, anh ấy ngủ bất cứ nơi nào anh ấy thích. Dù có người lớn không thích, mắng mỏ, thậm chí nhổ nước bọt vào mặt, anh vẫn điềm nhiên, thoải mái và luôn nở nụ cười trên môi.
2. Thờ Tam Thế Phật có ý nghĩa gì?
Tam thế Phật là một bộ gồm ba pho tượng giống nhau, được tạc trong tư thế ngồi kiết già. Tượng Tam Thế Phật mang ý nghĩa phổ quát, các Ngài là những vị Phật có trí tuệ và đức hạnh cao rộng, đã dùng trí tuệ và đức hạnh để cứu độ chúng sinh, dẫn dắt con người vượt qua biển khổ luân hồi. Trong công cuộc cứu nhân độ thế, họ dù phải trải qua muôn vàn gian khổ nhưng vẫn một lòng hướng thiện.
Theo văn hóa phương Đông, ý nghĩa Tam Thế Phật có thể hiểu như sau: Đây là bộ tượng tôn vinh công đức của chư Phật ở nhiều không gian và thời gian. Nhắc nhở chúng ta phải biết trân trọng cuộc sống hiện tại, sống sao cho khi nhìn lại quá khứ, có những ngày thật đáng quý và cũng cần vui vẻ, lạc quan hướng đến tương lai tốt đẹp. Khi chúng ta thành tâm đảnh lễ, lễ bái và chiêm ngưỡng tượng của các Ngài hàng ngày, chúng ta sẽ học được cách giữ tâm thanh tịnh, đoạn trừ phiền não, tìm ra chân lý của cuộc đời và phát khởi lòng từ bi, trừ vọng tưởng, những phiền nhiễu không cần thiết để từ đó tìm được hạnh phúc đích thực và sống một cuộc đời bình yên và vui tươi hơn.
3. Cách thờ Tam Thế Phật:
3.1. Bài trí bàn thờ:
Nên đặt bàn thờ Tam Thế Phật ở vị trí hướng ra cửa chính của ngôi nhà để tôn vinh những người đã khuất trong gia đình. Tuyệt đối không đặt bàn thờ Phật ở những hướng sau: đối diện cửa bếp, nhà vệ sinh hay nhà tắm, dưới chân cầu thang, bởi những nơi đó chứa nhiều âm khí, ô uế không thích hợp để thờ cúng.
Đặc biệt, bàn thờ phải chắc chắn, kiên cố, luôn sạch sẽ, sáng sủa. Bàn thờ Phật phải đặt trên cao, không đặt trên nóc tủ, vì sẽ phạm tội bất kính. Không đặt bàn thờ Tam Thế Phật chung với Thần, vì Phật có cảnh giới cao hơn Thần.
3.2. Cách lạy khi thờ Tam Thế Phật:
Trước khi cúng Tam Thế Phật, hãy tắm rửa sạch sẽ để không có ô uế khi lễ bái. Khi cúng, hãy quỳ gối, giơ hai tay lên (như đang nâng chân Phật) và khom người để trán áp vào lòng bàn tay. Sau đó, đứng thẳng người, ngay ngắn, hai tay chắp trước ngực, mắt ngước nhìn Đức Phật, luôn nghĩ đến những việc làm tốt của Ngài, thành tâm cầu nguyện những điềm lành, rồi ra về, thắp nén nhang vào bát hương, rung chuông và vái ba lạy.
Khi lễ Phật, không nên cúng qua loa mà tâm không thành khẩn, không thành khẩn. Việc thờ cúng sẽ không có kết quả và vẫn mang tội bất kính.
3.3. Đồ cúng:
Trên bàn thờ Phật, chỉ nên dùng hoa quả làm lễ vật. Trái cây được đặt trên một chiếc đĩa đặc biệt trên bàn thờ Phật để thờ cúng. Lễ vật nên được thay hàng ngày, không nên vứt bỏ mà nên để người nhà ăn lấy lộc hoặc cho người khác ăn.
Trên bàn thờ Phật, không nên cúng đồ mặn hoặc vàng mã, vì Phật tử là người xuất gia, ăn chay, kiêng đồ mặn. Nên tặng quà theo cặp, sao cho xứng đôi. Nếu không đủ điều kiện, không sao cũng được tha thứ.
Hoa quả nên chọn loại tươi, chất lượng là quan trọng, không phải số lượng. Khi xếp quả, nên đặt cuống lá lên trên, tránh lật ngược cuống lá. Đĩa hoa quả nên đặt bên trái bàn thờ Phật.