Theo truyền thống tâm linh Việt Nam, hàng năm vào ngày mất của người thân, gia đình chúng ta tổ chức lễ giỗ để tưởng nhớ những người đã khuất. Trong đám giỗ này, không thể thiếu văn khấn gia tiên ngày giỗ đầu và giỗ hết, còn được gọi là Cát Kỵ, đây là bài cúng vô cùng quan trọng trong dịp đặc biệt này.
Ý nghĩa của ngày giỗ gia đình
Cúng giỗ là một trong những phong tục truyền thống đã tồn tại từ hàng ngàn năm qua. Ngày giỗ còn được gọi là ngày đoàn tụ, đó là dịp để tất cả thành viên trong gia đình, từ cô dì, chú bác cho đến anh chị em ruột xa gần trở về, sum họp. Tại đây, mỗi người có công việc riêng và cùng nhau cúng lễ để thể hiện sự tôn kính.
Ngày giỗ – ngày để gia đình tưởng nhớ những người đã khuất
Văn khấn gia tiên ngày giỗ, hay còn gọi là mâm lễ cúng, sẽ có một số khác biệt tùy thuộc vào điều kiện gia đình và phong tục của vùng miền. Dù là mâm cơm đầy đủ hay chỉ vài món ăn bình dị, điều quan trọng nhất trong ngày giỗ vẫn là tưởng nhớ đến người đã khuất và thắt chặt tình cảm gia đình.
3 ngày giỗ quan trọng trong truyền thống cúng giỗ Việt Nam
Văn khấn gia tiên ngày giỗ sẽ bao gồm giỗ đầu, giỗ hết và giỗ thường (Cát Kỵ). Ngày tổ chức cúng giỗ sẽ phụ thuộc vào khoảng thời gian từ khi người quá cố qua đời. Cụ thể như sau:
Giỗ đầu
Đây là ngày giỗ đầu tiên (tức 1 năm sau ngày mất) và thường diễn ra trong kỳ tang chế, vẫn mang không khí u buồn, đau thương. Giỗ đầu còn được gọi là lễ Tiểu Tường, tổ chức một cách trang nghiêm. Con cháu thường mặc trang phục tang lễ và thậm chí thân nhân còn khóc, buồn thảm trong lúc tổ chức lễ.
Khách đến tham dự giỗ luôn mặc trang phục chỉnh tề, trang trọng, không cười đùa hoặc có những hành động thiếu tôn trọng.
Mâm cơm ngày giỗ phải được chuẩn bị tươm tất, chu đáo
Giỗ hết
Văn khấn gia tiên ngày giỗ hết (giỗ Đại Tường) sẽ được đọc vào ngày giỗ sau hai năm kể từ ngày mất của người quá cố. Vì đây là ngày giỗ trong kỳ tang chế (3 năm), vẫn mang đến không khí trang nghiêm, buồn thương.
Giỗ Đại Tường được xem là ngày cúng giỗ quan trọng nhất với sự tham dự đông đủ của người thân và khách mời. Sau 3 tháng, tức sau 27 ngày tang, gia đình sẽ chọn ngày tốt để tổ chức lễ đoạn tang (hết tang).
Lễ đoạn tang
Các hoạt động chính trong lễ đoạn tang bao gồm:
- Sửa sang mộ đẹp hơn.
- Đốt bỏ các vật tang tang, gậy chống, câu đối, v.v.
- Di chuyển linh vị vào bàn thờ gia tiên.
- Cáo yết tổ tiên, xin chuyển bát hương vào bàn thờ gia tiên.
Thay vì di chuyển toàn bộ bát hương lên bàn thờ gia tiên, gia chủ cũng có thể xin rút 3 chân nhang từ bát hương của người quá cố để cắm vào bàn thờ gia tiên. Lưu ý, linh vị, di ảnh và bát hương phải được sắp xếp gọn gàng, theo phong thủy.
Giỗ thường (Cát Kỵ)
Giỗ thường (Cát Kỵ) là ngày giỗ của người đã mất từ năm thứ 3 trở đi. Đây cũng được gọi là ngày giỗ tốt, không cần mặc trang phục tang lễ và là dịp để tất cả thành viên trong gia đình, dòng họ sum họp và trò chuyện với nhau. Thông thường, giỗ Cát Kỵ sẽ được tổ chức nhỏ gọn hơn so với giỗ đầu và giỗ hết.
Tuy vậy, văn khấn gia tiên ngày giỗ thường vẫn là bài cúng cần được chuẩn bị một cách đầy đủ và chu toàn.
Hai lễ quan trọng trong ngày cúng giỗ
Thông thường, trong kỳ giỗ, gia đình sẽ tổ chức hai lễ quan trọng là lễ Tiên Thường và lễ Chính Kỵ.
Lễ Tiên Thường
Mang ý nghĩa cáo giỗ, lễ Tiên Thường được tổ chức một ngày trước ngày giỗ chính. Con cháu sẽ mời gia tiên và người đã khuất đến hưởng giỗ và xin phép Thổ công cho hồn linh của họ được trở về nhà. Trong ngày này, người thân chuẩn bị lễ và đọc văn khấn gia tiên ngày giỗ tại mộ.
Người thân thăm viếng, sửa sang và thực hiện lễ Tiên Thường
Cùng với đó là các hoạt động sửa sang, thăm viếng, cáo thỉnh linh thần và thổ địa cai quản. Thông thường, lễ Tiên Thường diễn ra vào buổi chiều trước và tiếp tục lại đến khi kết thúc lễ Chính Kỵ.
Lưu ý, lễ Tiên Thường chỉ áp dụng với những người hàng trưởng gia như ông, bà, cha, mẹ, anh, chị… Cho nên, giỗ của những người dưới hàng trưởng gia như cháu, chắt, chít không cần cúng Tiên Thường.
Lễ Chính Kỵ
Đây là ngày giỗ chính được tổ chức vào chính ngày mất của người đã khuất. Quy mô của đám giỗ phụ thuộc vào điều kiện kinh tế của gia đình. Những gia đình khá giả thường tổ chức đám giỗ lớn, mời anh em dòng họ và bạn bè thân thiết đến duyệt giỗ. Trong khi đó, những gia đình không có điều kiện sẽ chỉ cần mâm cúng đơn giản với lưng cơm, đĩa muối, quả trứng, và tuần nhang.
Mâm lễ cúng giỗ Chính Kỵ sẽ có sự khác nhau, phụ thuộc vào điều kiện kinh tế và phong tục vùng miền
Tuy nhiên, tấm lòng thành kính của con cháu không phụ thuộc vào sự lớn nhỏ của đám giỗ mà phụ thuộc vào việc con cháu có thực sự nhớ đến ngày mất để tổ chức giỗ hay không. Sau khi dâng mâm lễ lên bàn thờ, gia chủ sẽ đọc văn khấn gia tiên ngày giỗ để mời ông bà, cha mẹ về hưởng giỗ.
Để hiểu rõ hơn về những cách tổ chức một lễ giỗ đầy ý nghĩa, bạn có thể tham khảo thêm các mẩu bàn thờ đẹp trên trang M & Tôi.
Văn khấn gia tiên ngày giỗ đầu
Nam mô A di Đà Phật! (3 lần)
Con xin kính lạy chín phương Trời và mười phương Chư Phật. Con cũng thể hiện lòng kính phục đối với Đức Đương cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương. Con kính lạy ngài Đông Trù Tư mệnh Táo phủ Thần Quân. Con cũng kính lạy các ngài Thần linh và Thổ địa cai quản trong xứ này. Con kính lạy các gia tiên, Cao Tằng Tổ tiên trong gia đình của chúng con.
Tín chủ con là: (ghi rõ tên)
Con xin lưu lại tuổi của mình là: (ghi tuổi)
Địa chỉ cư trú: (ghi địa chỉ)
Hôm nay là ngày (ghi ngày) tháng (ghi tháng) năm (ghi năm) âm lịch.
Chính ngày Giỗ Đầu của: (ghi tên người đã khuất)
Trong suốt năm qua, thời gian trôi đi, con không bao giờ quên công ơn to lớn từ người đã sinh thành. Nhớ đến tình thân xuất sắc và công lao vô biên, con cảm thấy biết ơn không tới được. Nhân dịp ngày giỗ chính, con và gia đình xin tổ chức lễ và chuẩn bị các vật lễ, đốt nén hương để tỏ lòng thành kính.
Con xin lễ bạc lời mời: (ghi tên)
Người đã mất vào ngày (ghi ngày) tháng (ghi tháng), năm (ghi năm) âm lịch.
Nơi an táng: (ghi địa chỉ)
Con xin kêu gọi linh hồn giáng về để được nhận lễ vật và đem đến sự an lành và thịnh vượng cho con cháu.
Con cũng mời đến các vị Tổ Tiên nội ngoại, Tổ Khảo, Tổ Tỷ, Bá thúc, Cô Di, và tất cả các Hương linh gia tiên đồng lai.
Tín chủ con xin kính mời vong linh các Tiền chủ, Hậu chủ trong đất này cùng đến và hưởng lễ.
Chúng con tỏ lòng thành kính và hy vọng được sự bảo hộ và độ trì của các vị linh thiêng.
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Văn khấn gia tiên ngày giỗ hết
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Con xin kính lạy chín phương Trời và mười phương Chư Phật. Con cũng thể hiện lòng kính phục đối với Đức Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần. Con cũng kính lạy ngài Đông Trù Tư mệnh Táo phủ Thần Quân. Con cũng kính lạy các ngài Thần linh và Thổ địa cai quản trong xứ này. Con xin lời cảm tạ đến Tổ Tiên nội ngoại, Tổ Khảo, Tổ Tỷ và toàn thể các gia tiên.
Tín chủ con là: (ghi rõ tên)
Địa chỉ cư trú: (ghi địa chỉ)
Hôm nay là ngày (ghi ngày) tháng (ghi tháng) năm (ghi năm) âm lịch.
Là chính ngày Cát Kỵ của: (ghi tên người đã khuất)
Trong suốt năm qua, thời gian trôi đi, con không bao giờ quên công ơn to lớn từ người đã sinh thành. Nhớ đến tình thân xuất sắc và công lao vô biên, con cảm thấy biết ơn không tới được. Ngày mai là ngày Cát Kỵ, hôm nay gia đình chúng con tỏ lòng thành kính và chuẩn bị các vật lễ, quả cau, lá trầu, hương hoa để thắp nén hương dâng lên trước án thành.
Con xin lễ bạc lời mời: (ghi tên)
Người đã mất vào ngày (ghi ngày) tháng (ghi tháng), năm (ghi năm) âm lịch.
Nơi an táng: (ghi địa chỉ)
Con xin kêu gọi linh hồn giáng về để nhận lễ và đem tới sự an ninh và thịnh vượng cho con cháu.
Con xin mời các Tổ Tiên nội ngoại, Tổ Khảo, Tổ Tỷ, Bá Thúc, Huynh Đệ, Cô Di, và toàn thể các Hương linh gia tiên đồng lai.
Tín chủ con lại mời ngài Thổ Công, Táo Quân và các linh thần giám cách trên cao để hưởng.
Con cũng mời các vị vong linh Tiền chủ, Hậu chủ trong nhà này và đất này cùng đến hưởng.
Chúng con tỏ lòng thành kính và hy vọng được sự bảo hộ và độ trì của các vị linh thiêng.
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Văn khấn gia tiên ngày giỗ thường (Cát Kỵ)
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Con xin kính lạy chín phương Trời và mười phương Chư Phật. Con cũng kính lạy Đức Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần. Con cũng kính lạy ngài Đông Trù Tư mệnh Táo phủ Thần Quân. Con cũng kính lạy các ngài Thần linh và Thổ địa cai quản trong xứ này. Con xin kính lạy Tổ Tiên nội ngoại, Tổ Khảo, Tổ Tỷ, Bá Thúc, Huynh Đệ, Cô Di, và toàn thể các Hương linh gia tiên đồng lai.
Tín chủ con là: (ghi rõ tên)
Địa chỉ cư trú: (ghi địa chỉ)
Hôm nay là ngày (ghi ngày) tháng (ghi tháng) năm (ghi năm) âm lịch.
Là chính ngày Cát Kỵ của: (ghi tên người đã khuất)
Trong suốt năm qua, thời gian trôi đi, con không bao giờ quên công ơn to lớn từ người đã sinh thành. Nhớ đến tình thân xuất sắc và công lao vô biên, con cảm thấy biết ơn không tới được. Ngày mai là ngày Cát Kỵ, hôm nay con và gia đình xin tổ chức lễ và chuẩn bị các vật lễ, quả cau, lá trầu, hương hoa để thắp nén hương dâng lên trước án.
Con xin lễ bạc lời mời: (ghi tên)
Mất ngày (ghi ngày) tháng (ghi tháng), năm (ghi năm) âm lịch.
Nơi an táng: (ghi địa chỉ)
Con xin kêu gọi linh hồn giáng về và nhận lễ, để con cháu an ninh và thịnh vượng.
Con xin mời các vị Tổ Tiên nội ngoại, Tổ Khảo, Tổ Tỷ, Bá Thúc, Huynh Đệ, Cô Di, và toàn thể các Hương linh gia tiên.
Con xin mời ngài Thổ Công, Táo Quân và các linh thần giám cách trên cao hưởng.
Con xin mời các vị vong linh Tiền chủ, Hậu chủ nhà này và đất này cùng đến hưởng.
Chúng con tỏ lòng thành kính và hy vọng sẽ được sự bảo hộ và độ trì của các vị linh thiêng.
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Tóm lại, đây là văn khấn gia tiên ngày giỗ đầu, giỗ hết và giỗ thường (Cát Kỵ) chi tiết và chính xác nhất. Hy vọng những thông tin này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về những ngày giỗ quan trọng và tổ chức lễ một cách chu đáo.
