Rằm tháng Giêng – Tết chay tĩnh của nhiều người
“Ăn Tết quanh năm không bằng Rằm tháng Giêng“, dân gian đã dạy thế. Theo quan niệm dân gian, trong mỗi hai cái rằm của một năm, ngày Rằm tháng Giêng (Tết Nguyên tiêu, Tết Thượng Nguyên) được coi là ngày Rằm quan trọng, thiêng liêng nhất trong năm.
Đó là ngày Tết hỷ thiên cầu phúc an lành, mang ý nghĩa về sự đoàn viên, đoàn viên, là dịp đoàn tụ cả gia đình quây quần bên nhau, cùng nấu ăn, trò chuyện và ngắm trăng. Ở nhiều vùng, Rằm tháng Giêng được coi là một dịp Tết muộn, người ta gói bánh chưng, chơi mai, đốt nỏ muộn và bày biện cơm bàn rất linh đình. Mâm cơm cúng lên tổ tiên trong dịp này cũng rất quan trọng, với ý nghĩa bày tỏ lòng biết ơn, trân trọng với người đã khuất và mong một năm mới an lành, may mắn.
Nhiều nhà thích đốt cháy mỡ, nhiều món ngon, nấu nướng kỹ công y như trong Tết, với hy vọng một năm mới no đủ, dồi dào tài lộc. Cùng có những gia đình vẫn quan niệm Rằm tháng Giêng mở đầu năm mới là ngày tránh sát sinh, nên ăn chay để cầu mong may mắn, giải hạn cho cả năm. Thêm nữa, cả Tết các cuốn đề đã được dùng cùng mâm cơm mừng xuân mới, đầu năm đã về một chút cũng hay. Bên cạnh cơm canh, nhiều người dân cùng Rằm tháng Giêng còn thêm món bánh trôi nước với ý nghĩa cầu mong cả năm mới việc đều hanh thông, trôi chảy, hạnh phúc trọn vẹn.
Chay hay mừng là thói quen, quan niệm và nhu cầu riêng, của từng gia đình. Nhưng cùng với sự hảo hạng, tiếp cận văn hóa ăn chay của những người trẻ, gia đình trẻ, chay đã trở thành một nét đẹp văn hóa nổi rõ nhưng năm gần đây, đặc biệt vào các dịp lễ quan trọng như Rằm tháng Giêng.
Từ niềm hăng say, sự tò mò cho đến yêu, nếu nưỡng món chay và dùng cùng chay thay cho mâm cơm mừng, đó là một hành trình trãi nghiệm của nhiều người, mang theo ý nghĩa tốt lành, khởi đầu thành công, thành thói quen tốt. Rằm tháng Giêng cùng chay, đó không chỉ là để người ăn nằm nhưng món thanh đạm, một dịp để chăm thể nhưng không có nét văn hóa ẩm thực nào làm được.
Với những nguyên liệu thanh lành, đa phần từ các cỏ cây tự nhiên, sản có của mỗi vùng miền như rau xanh, củ, rêu biển hay đậu xanh, mì cơm, các loại hạt, đậu nhiều dinh dưỡng (hoặc có một chút trứng không trắng, một chút sữa và các chất từ sữa, tùy theo quan niệm)… món chay cũng có thể thành sườn, gây ngỡ ngàng chẳng kém gì món mặn.
Điểm đặc biệt trên mâm cơm chay, nhất là cơ chay Hà Nội, để ta dễ dàng nhìn ra sự hiện diện của những màu sắc tương trùng cho ngũ hành: Màu đỏ của cà rốt (hành hóa), màu xanh của rau xanh, củ cải (hành mộc), màu đen của nấm hương, mộc nhĩ (hành thủy), hạt sen, củ sen trắng (hành kim) và màu vàng của phụ trợ (hành thổ) là những nguyên liệu quen thuộc nhất.
Món chay, kỹ cả từ những nguyên liệu đến cách chế biến cô phu, ngon và đẹp mắt, khiến người thưởng thức luôn tìm thấy những cảm giác thú vị và trải nghiệm ẩm thực khác nhau.
Cơ chay Rằm tháng Giêng tuỳ loại, tuỳ cầu kỳ cơ có thể có từ 10, 12 đến 25 món/mâm. Nếu không có thời gian bày biện, nếu ước nguyện hoặc không quen nấu món chay, các bà nội trợ cũng có thể mua, đặt cơ chay nấu sẵn với giá khoảng 400 – 1,5 triệu đồng/mâm.
Cơ chay kiểu mới: Âu – Á giao duyên
Người ta khởi duyên đến với ăn chay cũng nhiều lợi ích. Có người ăn chay trong những ngày rằm, mùng một hoặc ăn chay trong một thời gian khi cần cầu nguyện/tạ ơn một điều gì đó quan trọng (cầu thành tựu, cầu vượt qua bạo bệnh, cầu công danh thành đạt…).
Có người ăn chay để làm thanh tâm hơn sau những lo toan trên trời, bận bịu cuộc sống. Có người ăn chay bảo vệ môi trường, bảo vệ những loài sinh vật đang dần bị mai một vì con người.
Có người ăn chay chỉ để thưởng thức một nét ẩm thực đặc biệt, khác biệt hoàn toàn với những sự hảo hạng về đã quen nẵm mỗi ngày. Ăn chay cùng phải hạn chế cảm giác đói bụng, mà những loại thức phẩm không đóng gói, mà chú trọng tự nhiên, kết hợp nhiều phong cách ẩm thực Âu, Á.
Muốn mâm cơm thực sự tới và ngon lành, tốt cho sức khỏe, người nấu sẽ phải rất tỉ mỉ trong lựa chọn nguyên liệu và “cao tay” trong nấu nướng, bày biện. Ví dụ, rau củ chọn những loại tươi ngon, nấm hương hảo hạng, nước dùng hàm kỹ, cách chế biến đa dạng, còn cách bài trí món ăn theo phong cách hiện đại. Không có đồng vẽ vời, chỉ là rau củ nhưng như sự phối trộn màu sắc thực phẩm tự nhiên, hài hòa giữa rau xanh trái đẹp sẽ làm món ăn trở nên hoàn mỹ.
Chớ Trương Thanh Lê Nhung, chủ của một trong những bếp online theo xu hướng hiện đại chia sẻ, nấu thức ăn chay thức ra khó hơn thức ăn mặn, vì “người nấu chay phải nấu ăn rất giải, tinh tế trong năm năm để hiểu khẩu vị và cần nấu chay cân bằng các chất dinh dưỡng, hương vị và cố gắng đa dạng tới đa các loại thực phẩm, trong cái hai hình thức ăn tử tế và nấu chín”.
Món ăn dù ngon mấy, ăn mãi cũng nhàm, cách chế biến dù vừa miệng nhất, ăn mãi cũng ngán. Vì thế, tôi theo đuổi cách làm cơ chay kiểu mới, vừa có món thanh nhẹ, ít phải chế biến như salad táo đỏ, nem chay; món có chất đậm “chống đói” như xúp kem cơm, xúp kem bí đỏ; món nước như bún thang chay; món lá như bánh xèo chay…
Thời gian gần đây, xu hướng đồ chay mới xuất hiện và đang rất được lòng giới ẩm thực, đặc biệt vào các dịp lễ quan trọng như Rằm tháng Giêng. Thay vì chúng nhưng món mặn quá nhiều thời gian nấu nướng, chiên xào nhiều, những món chay “lại” ẩm thực Âu, Á này thu hút những tinh hoa của ẩm thực chay thế giới, dùng nhiều rau củ, chế biến healthy, tránh xa các thức phẩm đóng gói và sử dụng thực phẩm “gắn với hình thức nguyên thủy của chúng nhất”.
Nhưng nhưng không có nghĩa, dòng chay này “xướn xao” hơn cách nấu cơ truyền thống. Những món thưởng thức trong mâm cơm chay kiểu mới này có thể là salad, xúp rau củ, canh nấm, bánh xèo, bún chay… và các món hầm kèm nước xốt đặc chế. Ăn chay theo hướng hiện đại không chỉ quan quanh với rau, nấm, đậu phộng, cũng không chạy theo kiểu gia vị mà dùng nhiều thực phẩm đóng gói, mà chú trọng đến tươi và lành, kết hợp nhiều phong cách ẩm thực Âu, Á.
Muốn mâm cơm thực sự tới và ngon lành, tốt cho sức khỏe, người nấu sẽ phải rất tỉ mỉ trong lựa chọn nguyên liệu và “cao tay” trong nấu nướng, bày biện. Ví dụ, rau củ chọn những loại tươi ngon, nấm hương hảo hạng, nước dùng hàm kỹ, cách chế biến đa dạng, còn cách bài trí món ăn theo phong cách hiện đại. Không có đồng vẽ vời, chỉ là rau củ nhưng như sự phối trộn màu sắc thực phẩm tự nhiên, hài hòa giữa rau xanh trái đẹp sẽ làm món ăn trở nên hoàn mỹ.
Chu Trương Thanh Lê Nhung, the owner of one of the trendy online kitchens, emphasizes that vegetarian dishes are more challenging to cook than non-vegetarian ones because “vegetarian chefs have to cook very delicately, refined in five years to understand the taste, and must cook vegetarian balanced with the nutrients, flavor and try to diversify to multiple types of food, in a way that is gentle and cooked.”
Regardless of how delicious the dishes are, it will eventually become boring, no matter how suitable the cooking methods are, it will eventually become too greasy. Therefore, I pursue a new way of making vegetarian dishes, with light dishes, less processing like red apple salad, vegetarian spring rolls; dishes with strong flavors like cream soup, pumpkin soup; water dishes like vegetarian noodle soup; leaf dishes like vegetarian crepes…
In recent times, there has been a new trend of vegetarian dishes that is very appealing to the culinary world, especially on important occasions like Rằm tháng Giêng. Instead of stuffing ourselves with too many salty dishes, fried ones, these “renewed” Western and Asian vegetarian dishes attract the essence of the vegetarian culinary world, without using too many processed foods, and focus on natural ingredients, combining many Western and Asian culinary styles.
Wanting the dishes to be genuine, tasty, and healthy, the cook must be very meticulous in choosing ingredients and be skillful in cooking and presentation. For example, choose fresh and tasty vegetables, high-quality mushrooms, well-cooked broth, and diverse cooking methods, as well as a modern food presentation style. There is no exaggeration, just vegetables, but like the combination of colors of natural food, the harmonious balance between fresh green vegetables and beautiful fruits will make the dish perfect.
There is no caption for the picture.
