Trong tín ngưỡng truyền thống của người dân Việt Nam, tháng bảy âm lịch được coi là tháng cô hồn – thời gian mang đến nhiều điều không may, điềm gở trong cuộc sống. Để an ủi những vong linh đã khuất và tạo sự thanh thản cho người sống trên trần thế, người dân ở khắp nơi đều tuân thủ tục lệ cúng cô hồn. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn tìm hiểu về đồ cúng cô hồn cần chuẩn bị và các điều kiêng kỵ trong tháng cô hồn.
1. Tháng Cô Hồn: Tháng Bảy Âm Lịch Là Gì?
Trong văn hóa dân gian Việt Nam, tháng bảy âm lịch còn được gọi là tiết Trung nguyên, tháng ngâu (liên quan đến truyền thuyết mưa ngâu của ngày thất tịch), tháng Vu Lan báo hiếu (ngày rằm tháng bảy âm là ngày Vu Lan),… và quan trọng nhất là tháng cô hồn. Theo quan niệm từ xưa, trong tháng bảy âm, Diêm Vương mở cửa địa ngục để cho linh hồn quay về trần gian.
Tháng bảy cũng là tháng có âm khí mạnh nhất trong năm, khiến các loại quỷ đói, quỷ sông nước… thường xuyên hoạt động và gây phiền phức cho người sống trên trần.
Mặc dù không phải địa phương nào cũng coi cả tháng bảy âm là tháng cô hồn, có nơi chỉ quan tâm đến ngày rằm (ngày 15) tháng 7 âm là ngày “xá tội vong nhân”. Một số gia đình chỉ thực hiện tập tục cúng bái đơn giản, nhanh gọn theo tín ngưỡng dân gian. Tuy nhiên, vào tháng 7 âm, mọi người vẫn có tâm lý chung là tránh các hoạt động quan trọng như động thổ, cưới xin, mua nhà, mua xe… vì lo sợ gặp rủi ro.
Cúng cô hồn không chỉ là một hành động mê tín dị đoan, mà còn là cách thể hiện nét đẹp về đạo đức, sự lương thiện, và lòng trắc ẩn của người Việt Nam.
2. Hướng Dẫn Chuẩn Bị Mâm Cúng Cô Hồn
2.1. Chuẩn Bị Mâm Cúng Cô Hồn
“Cúng cô hồn gồm những gì?” là câu hỏi thắc mắc của nhiều người vào thời điểm rằm tháng bảy. Dù có sự khác biệt về cách chuẩn bị mâm cúng cô hồn tùy theo tập tục địa phương, nhưng mâm cúng cô hồn chuẩn nhất thường bao gồm:
- 1 dĩa muối, gạo
- 12 chén cháo trắng hoặc 3 chén cơm nhỏ
- 12 cục đường thẻ
- Bắp rang, khúc mía cây dài 15cm
- Bộ giấy tiền vàng bạc
- 3 ly nước, 2 cây nến, 3 cây nhang, 1 lư hương
Trong số những đồ cúng trên mâm này, muối, gạo, giấy tiền vàng bạc, và nhang đèn là những thứ không thể thiếu. Muối và gạo được coi là những thứ quan trọng nhất trên mâm cúng, không thể thay thế. Nếu thiếu muối và gạo, nghi lễ cúng bái sẽ không hoàn chỉnh và gia chủ có thể bị quỷ đói, quỷ đói quấy rối sau này. Số lượng đồ cúng không có quy định cụ thể, mỗi gia đình chuẩn bị theo truyền thống của mình.
Ngoài đồ cúng cần thiết như trên, hiện nay, mọi người thường bổ sung nhiều đồ ăn khác như bắp rang, bánh kẹo, bim bim, sữa,… Cần lưu ý sắp xếp những đồ ăn này lịch sự để thể hiện sự mời mọc. Bánh kẹo và bim bim nên được bóc sẵn trước khi đặt trên mâm.
Để cúng, người ta thường thắp hương, đèn (hoặc nến), khấn vái thầm thì để mời “bà con cô bác” (các cô hồn) thụ hưởng món cúng. Đôi khi người ta đọc một bài văn tế cô hồn (thường là dạng văn vần) phổ biến ở địa phương. Cuối buổi cúng, mọi người không ăn đồ lễ mà rải muối, gạo ra trước cổng và đốt vàng mã. Ở vài nơi, người ta cho phép trẻ con cướp cỗ cô hồn sau khi lễ cúng kết thúc.
2.2. Nên Cúng Cô Hồn Vào Thời Gian Nào Là Chuẩn Nhất?
Việc chọn thời gian cúng cô hồn khác nhau ở các địa phương. Một số nơi thực hiện cúng trước ngày 15 (ngày rằm) nên cúng từ ngày 10 – 14 âm. Một số nơi lại tin rằng cúng vào ngày “xá tội vong nhân” (ngày 15 âm) mới đúng.
Phần lớn các gia đình thực hiện cúng từ 17-19 giờ (từ 5-7 giờ chiều) vì đây là thời điểm mặt trời lặn, dương khí suy yếu, âm khí thịnh hơn, giúp ma quỷ tự do di chuyển và hưởng thụ đồ cúng. Mâm cúng được bày trước cổng nhà, ngã ba đường, chỗ đất hoang, cạnh ao hồ hoặc sông suối.
3. Tháng Cô Hồn: Kiêng Kỵ Đồ Ăn Gì?
Ngoài việc kiêng kỵ các việc lớn, việc quan trọng trong tháng 7, nhiều người còn chú trọng đến việc ăn uống vì tin rằng để tránh tà khí, mong có nhiều điều may mắn và tránh xui xẻo. Dưới đây là một số món ăn mà nhiều người cho rằng nên tránh ăn trong tháng cô hồn:
- Cháo trắng (cháo loãng): Đây là món không thể thiếu trong mâm cúng cô hồn, vì ma quỷ chỉ ăn được cháo trắng. Nếu ăn cháo trắng trong tháng 7, ta đang tranh ăn với ma quỷ và có thể bị quấy phá sau này.
- Thịt chó: Nhiều người tin rằng ăn thịt chó vào mùng 1 đầu tháng hoặc đầu năm có thể gặp nhiều điều không may mắn. Vào tháng cô hồn, nhiều người tránh thịt chó vì cho rằng nó mang lại điềm xui rủi, đen đủi.
- Mắm tôm: Mắm tôm có mùi đậm và màu sắc không được đẹp. Vì vậy, nhiều người cũng quan niệm kiêng ăn mắm tôm vào đầu tháng hoặc ngày rằm, đặc biệt trong tháng 7 thì nên kiêng ăn cả tháng.
- Đồ mặn (thịt, trứng, cá…): Trong tháng cô hồn, nhiều người chọn ăn chay thanh đạm để giảm “nghiệp” và tạo phúc đức cho các vong linh hoặc tổ tiên.
- Sầu riêng: Ở một số địa phương, người ta kiêng ăn sầu riêng vào tháng cô hồn vì tin rằng mùi của quả này có thể dẫn ma quỷ vào nhà.
Ngoài những món kiêng kỵ trên, còn có một số hành động nên tránh trong tháng cô hồn như: tránh làm vỡ bát đĩa, không ăn đồ cúng, tránh cắm đũa lên bát cơm.
4. Kết Luận
Cúng cô hồn là một nét đẹp văn hóa và truyền thống lâu đời của người dân Việt Nam, thể hiện sự nhân văn và lòng trắc ẩn từ xa xưa đến nay. Dù tin vào tâm linh hay không, chúng ta nên chuẩn bị đầy đủ và tươm tất nhất cho mâm cúng cô hồn. Sẵn sàng đón nhận những điều tốt lành và tránh xa những điều không may mắn trong tháng cô hồn. Để tìm hiểu thêm về các chủ đề liên quan, hãy truy cập M & Tôi.
