Phật, trong tiếng Phạn được phiên âm sang tiếng Trung là Phật-đà-da, được viết tắt là Phật. Nhưng có nhiều người lầm tưởng rằng chữ “Phật” là một từ Hán Việt, chuyển ngữ từ chữ “Buddha”. Thực tế, “Phật” chỉ là âm đầu của toàn bộ từ phiên âm của chữ “Buddha”. “Buddha” mang nghĩa là giác ngộ, tỉnh thức.
Các hình thức giác ngộ
Có ba hình thức giác ngộ: tự giác, giác tha và giác hạnh viên mãn. Đức Phật là người tự mình giác ngộ. Trạng thái giác ngộ của Ngài hoàn toàn khác biệt so với trạng thái hiện tại của chúng ta, những người phàm phu chưa được giác ngộ.
Tự giác không đủ, chúng ta cần giúp đỡ người khác cũng được giác ngộ. Việc giúp đỡ người khác giác ngộ có nghĩa là tìm phương pháp để giúp họ giác ngộ.
Trong quá trình từ tự giác đến giúp đỡ người khác giác ngộ, có rất nhiều giai đoạn và trình độ khác nhau. Giác ngộ có hai trạng thái: tiểu ngộ và đại ngộ. Tiểu ngộ là trạng thái giác ngộ chưa hoàn toàn, trong khi đại ngộ là trạng thái giác ngộ hoàn toàn. Đức Phật đã tự tu tập và đạt đến trạng thái giác ngộ hoàn toàn, và Ngài còn giúp đỡ người khác giác ngộ.
Đức Phật đã đạt đầy đủ ba hình thức giác ngộ nên được gọi là người có vạn đức trang nghiêm.
Đức Phật đã dạy: “Chỉ vì vọng tưởng, chấp trước mà chúng sinh không thể nhận ra được Phật tánh.”
Vì sao ta tin vào Đức Phật?
“Tam giác viên, vạn đức bị.”
(Khi ba hình thức giác ngộ đã được viên mãn thì có đầy đủ muôn vàn công đức trang nghiêm, nên được gọi là Phật).
Có người tự hỏi tại sao chúng ta tin vào Đức Phật. Đó là bởi vì chúng ta vốn là Phật từ lâu. Chỉ đơn giản là chúng ta bị mê mờ, không thể chứng minh được vị Phật của mình. Làm sao có thể nói rằng chúng ta đều là Phật? Chính Đức Phật đã từng nói:
“Tất cả chúng sinh đều có Phật tánh… nhưng chỉ do vọng tưởng, chấp trước nên không thể chứng đắc được.”
Vọng tưởng đã đưa chúng ta từ Đông sang Tây, từ Nam đến Bắc, từ dưới đất lên trời. Vọng tưởng đưa chúng ta đến những nơi kỳ lạ, không thể đếm được. Quý vị có biết trong một ngày, mình đã có bao nhiêu vọng tưởng chưa? Nếu quý vị biết, thì quý vị đã trở thành bồ tát. Còn nếu không biết, quý vị vẫn là người phàm phu.
Con người đắm mình vào sự sở hữu và liên tục phân biệt “tôi” và “cái của tôi”. Họ không thể từ bỏ sự sở hữu của vật chất hay sự hưởng thụ thú vui tinh thần. “Đó là máy bay của tôi”, “Đây là chiếc xe của tôi, bạn biết không? Nó là phiên bản mới nhất.” Bất kể khi chúng ta sở hữu một vật gì, chúng ta đều dính mắc vào vật ấy. Đàn ông có sự dính mắc của đàn ông, phụ nữ có sự chấp trước của phụ nữ. Người lương thiện có sự chấp trước của người lương thiện, kẻ xấu ác có sự chìm đắm của kẻ xấu ác.
Bất kể những sự chấp trước đó thuộc loại nào, chúng ta đều khó lòng từ bỏ chúng. Chúng ta chiếm đoạt và níu giữ, và kiên trì bám riết lấy chúng. Chúng ta ngày càng cố chấp hơn. Quá trình này vô tận. Những niềm vui như thức ăn ngon, nhà cửa tiện nghi, những niềm vui giải trí hấp dẫn, và những thứ được coi là lợi ích.
Những thứ này không bền vững như chúng ta nghĩ. Mặc dù chúng ta chưa nhận ra điều đó. Nhưng đây chỉ là sự tham lam và dục vọng làm trở ngại cho việc chứng minh Phật tánh của chúng ta. Đó là lý do tại sao Đức Phật đã dạy:
“Chỉ vì vọng tưởng, chấp trước mà chúng sinh không thể nhận ra được Phật tánh.”
Câu hỏi thường gặp
Q: Phật nghĩa là gì?
A: Phật, phiên âm từ tiếng Phạn sang tiếng Trung là Phật-đà-da, gọi tắt là Phật. Nghĩa của Phật là giác ngộ, tỉnh thức.
Q: Phật có ba hình thức giác ngộ là gì?
A: Phật có ba hình thức giác ngộ: tự giác, giác tha và giác hạnh viên mãn.
Q: Tại sao ta tin vào Đức Phật?
A: Chúng ta tin vào Đức Phật vì chúng ta vốn là Phật từ lâu. Chỉ là chúng ta bị mê mờ, không thể chứng minh được vị Phật của mình.
