Như Lai, Ứng Cúng, Chánh Biến Tri, Minh Hạnh Túc, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, Vô Thượng Sĩ, Điều Ngự Trượng Phu, Thiên Nhân Sư, và Phật Thế Tôn – đây là mười danh hiệu cao quý của Phật.
Như Lai – Bất động và vẫn hiện diện
Như Lai, hay S.Tathàgata, là bậc Phật đến từ tâm chân như và hóa thành Chánh giác. Theo kinh Kim Cang, Như Lai có ý nghĩa là “Vô sở tùng lai, diệc vô sở khứ” – không từ đâu đến và không về đâu. Ý chỉ sự hiện diện của Chân như khắp mọi nơi. Phật Thích Ca thường tự xưng là Như Lai. Chữ “Như” trong danh hiệu này mang ý nghĩa bất động, bất biến, không thay đổi. “Lai” có nghĩa là đến. Như Lai mang ý nghĩa rằng Phật đến với cuộc đời con người nhưng vẫn bất động trong tâm hồn, luôn tồn tại không biến đổi. Dù kiếp nào, Đức Phật vẫn ở yên lặng trong tình trạng bất biến để thực hiện những hạnh ngộ tốt đẹp cho chúng sinh.
Ứng Cúng – Bậc xứng đáng nhận sự cúng dường
Ứng Cúng, hay S.Arhat, là danh hiệu chỉ những vị Phật xứng đáng nhận sự cúng dường từ trời và người. Ứng Cúng cũng là một trong những danh hiệu của các bậc thánh A-la-hán. “Ứng” có nghĩa là tương ứng, ứng hợp. “Cúng” mang ý nghĩa là cúng dường. Ứng Cúng tức là bậc xứng đáng nhận được cúng dường. Phật Thích Ca đã tập tu công đức từ nhiều kiếp nên trí tuệ, lòng từ bi và phẩm hạnh của Ngài giống như ruộng phước màu mỡ. Hạt giống công đức cúng dàng sẽ nảy mầm, trổ bông và đơm quả theo mong muốn của chúng sinh khi dâng phẩm vật.
Chánh Biến Tri – Bậc hiểu biết và trọn vẹn
Chánh Biến Tri, hay S.Samyak-sambuddha, là bậc có khả năng hiểu biết (Tri) đúng đắn (Chánh) và cùng khắp (Biến) tất cả các pháp. “Tri” mang ý nghĩa của trí tuệ. “Chánh biến” tức là sự hiểu biết đúng đắn. Phật đã giác ngộ chân lý, quy luật của vũ trụ, ví dụ như quy luật về vô thường hay quy luật nghiệp. Những quy luật này đã tồn tại từ hàng ngàn năm nhưng không ai nhận thức được cho đến khi Đức Phật mở ra thuyết giảng.
Minh Hạnh Túc – Trí tuệ và phước đức vẹn toàn
Minh Hạnh Túc, hay S.Vidyà-carana-sampanna, là bậc có trí tuệ và phước đức hoàn hảo. “Minh” mang ý nghĩa của trí tuệ. “Hạnh” đề cập tới phước đức, tức là hành động tốt đẹp và viên mãn. “Túc” có nghĩa là đầy đủ, vẹn toàn.
Thiện Thệ – Khéo léo vượt qua mọi chướng ngại
Thiện Thệ, hay S.Sugata, là bậc “khéo léo vượt qua mọi chướng ngại và ra đi một cách tốt đẹp”. Sau khi chứng đạo và giác ngộ, Phật sử dụng trí tuệ của mình để hướng dẫn chúng sanh, thực hành các quy luật Phật pháp và đạt được niềm an vui trong Niết-bàn. “Thiện” mang ý nghĩa của khéo léo. “Thệ” có nghĩa là đi. Thiện Thệ là bậc có khả năng đi khéo léo trong ba cõi. Trong khi chúng sinh bị trói buộc trong từng cõi theo nhân quả, Phật không bị ràng buộc mà tự do di chuyển qua ba cõi.
Thế Gian Giải – Hiểu biết trọn vẹn về cõi thế gian
Thế Gian Giải, hay S.Loka-vid, là bậc thấu hiểu và rõ biết tất cả từ quá khứ, hiện tại đến vị lai (Thế) trong mười phương thế giới (Gian). Thế Gian Giải có nghĩa là bậc hiểu biết trọn vẹn về các cõi thế gian, bao gồm cả cõi Dục giới, Sắc giới và Vô sắc giới. Cõi Dục giới bao gồm địa ngục, ngã quỷ, súc sinh, người, A tu la và trời Dục giới. Cõi Sắc giới là cõi trời dành cho những vị tu tập tứ thiền. Cõi Vô sắc giới là cõi trời dành cho những vị tu tập tứ không. Phật hiểu biết trọn vẹn về các cõi và chúng sinh, do đó Ngài được tôn xưng là Thế Gian Giải.
Vô Thượng Sĩ – Bậc tối thượng không ai sánh bằng
Vô Thượng Sĩ, hay S.Anuttara, là bậc tối thượng, không ai sánh bằng. “Vô Thượng” mang ý nghĩa là không có gì hơn. “Sĩ” tức là với nội đức tu tập từ bên trong, tích góp thiện hạnh từ nhiều đời. Được tu từ nơi tâm hồn cao thoáng, Phật tỏa ra từ trường thanh cao, an bình và không bị vướng bận bởi tám mối quan tâm thế gian: lợi lộc, sợ thua thiệt, lạc thú, sợ khổ đau, lừng danh, bị ghét bỏ, ngợi khen, và quở phạt.
Điều Ngự Trượng Phu – Điều hóa và dẫn dắt người tu hành
Điều Ngự Trượng Phu, hay S.Purusa-damya-sàrathi, là bậc có khả năng dùng các phương tiện thiện xảo để điều phục, nhiếp hóa và dẫn dắt người tu hành.
Thiên Nhân Sư – Bậc thầy của trời và người
Thiên Nhân Sư, hay S.Sàstà deva-manusyànàm, là bậc thầy của cả trời và người.
Phật Thế Tôn – Bậc giác ngộ và được tôn kính
Phật Thế Tôn, hay S.Buddha-Bhagavat, là bậc giác ngộ, tự giác, giác tha, giác hạnh viên mãn và được thế gian tôn kính. Sự giác ngộ của Phật bao gồm ba cấp độ: tự giác, giác tha và giác hành viên mãn. “Tự giác” mang ý nghĩa tự mình giác ngộ. “Giác tha” là việc chia sẻ sự giác ngộ với mọi người và thực hành để hoàn thiện sự tự giác. “Giác hành viên mãn” là phẩm chất của “Như”. Thế Tôn là bậc được tôn kính trong thế gian nhờ vào năng lực tự giác, giác tha và giác hành viên mãn.
Kết luận
Mười danh hiệu này, trong các kinh luận, cũng có trường hợp gộp chung Thế Gian Giải và Vô Thượng Sĩ thành một hiệu, hoặc gộp Vô Thượng Sĩ và Điều Ngự Trượng Phu thành một hiệu… Mỗi danh hiệu đề cập đến một khía cạnh riêng của Như Lai và cung cấp cái nhìn sâu sắc về danh hiệu và bản chất đức Phật. Hãy tìm hiểu và hiểu sâu hơn với mỗi danh hiệu để thăng tiến trên con đường chánh Pháp.
